تروریسم بیشتر از کرونا نشر افغانستان را رنج می دهد، 1400 و چشم انداز روشن روابط کتاب محور دو همسایه
به گزارش وبلاگ سفر به کانادا، خبرنگاران ، کشور هم زبان و همسایه ایران، افغانستان با مشترکات بسیار فرهنگی، از جمله بازار های خارجی مهم برای نشر ایران محسوب می گردد. این کشور برپایه فرهنگ ریشه دار و غنی توانسته در طوفان سهمگین جنگ های خانمان سوز فعالیت های قابل توجهی را در حوزه فرهنگ سامان دهد. ظهور 120 ناشر در دوره پساطالبان در کنار ناشران حرفه ای با سابقه صد ساله، تعامل با کشور های مختلف از جمله ایران برای واردات کتاب و همچنین برگزاری نمایشگاه های کتاب مشترک با کشورمان از ظرفیت قابل توجه نشر این کشور برای حرکت رو به جلو حکایت دارد.
این ظرفیت، به گفته شیر احمد سعیدی، مدیر انتشارات سعید و رئیس پیشین اتحادیه ناشران افغانستان، همانند دیگر کشور ها از کرونا متاثر شده است؛ به طوری که سه ماه قرنطینه در این کشور میانگین فروش و همچنین میزان واردات در 9 ماه ابتدایی سال را به صفر رساند. با وجود تاثیر گذاری قابل توجه کرونا بر اقتصاد نشر افغانستان، مدیر انتشارات سعید معتقد است نشر افغانستان در امسال بیش از کووید 19 از جنگ و ناآرامی متاثر خواهد شد.
شیوع ویروس کرونا بر جریان نشر کتاب در افغانستان چه تاثیراتی داشت و با توجه به اینکه بسیاری از فعالان این صنعت در جهان برای حفظ کسب و کار خود به فناوری های نوین و قابلیت های فضای مجازی توجه نشان دادند، در بین ناشران افغانستانی چنین تغییر رویکردی جریان پیدا نموده است؟
همه گیری کرونا، بسیاری از صنوف و کسب و کار های اقتصادی را دچار چالش و رکود کرد، برای ناشران افغانستانی و این مسائل شدید تر بود؛ چراکه در بسیاری از کشور های از جمله جمهوری اسلامی ایران، شرایط کسب و کار برای ناشران و کتاب فروشان در فضای مجازی، با حمایت دولتی مساعد شد؛ اما در افغانستان، یک ماه پیش از شیوع کرونا، بازار کالا های مصرفی و همچنین بازار کتاب به دلیل بسته شدن گمرک با هدف کوشش برای پیشگیری از ورود کرونا به کشور دچار بهم ریختگی شد. در افغانستان فعالان اقتصادی در حوزه های مختلف کم و بیش توانستند در فضای آنلاین به فعالیت خود ادامه دهند اما صاحبان کسب و کار های فرهنگی به ویژه ناشران و کتاب فروشان نتوانستند در این فضا به فعالیت خود ادامه دهند.
به نظر می رسد نبود زیر ساخت مناسب را باید دلیل اصلی بی بهره ماندن فعالان این حوزه از ظرفیت های فضای مجازی دانست.
نبود زیر ساخت برای فروش آنلاین و دیگر امکانات از جمله خدمات پستی موجب شد تا کتاب فروشان و ناشران افغانستانی، حداقل فروش در دوران قرنطینه را هم نداشته باشند. برآورد من نشان می دهد شدید ترین ضربه و عامل رکود بازار کتاب افغانستان در یک سال گذشته، اعمال سه ماه قرنطینه است که فروش کتاب را به صفر رساند.
میزان آسیب دیدگی صنعت نشر افغانستان از شیوع ویروس کرونا در سال گذشته چقدر بود؟
هرچند آماری دقیق براساس اعلام دولتی از میزان فروش ناشران افغانستانی در اختیار نیست؛ اما میانگین فروش 150 هزار افغانی ناشران عظیم پیش از شیوع ویروس کرونا، با ورود کووید 19 به 5000 تا 10 هزار افغانی رسیده است. باید در نظر داشته باشیم تبلیغات درباره آسیب های ناشی از ویروس تا پنج ماه بعد از شیوع ادامه داشت و البته همان طور که گفتم یک ماه قبل از شیوع نیز این تبلیغات شروع شده بود و سه ماه نیز قرنطینه کامل در کشور اجرا شد. بازار کتاب حتی در پاییز که تا حدودی کرونا کنترل شد، به حالت عادی برنگشت و این شرایط با شروع زمزمه های جریان موج دوم کرونا، هرچند بازار ها تعطیل و قرنطینه تکرار نشد، ادامه داشت. دلیل اصلی تداوم این شرایط، تجربه سخت درگیری با موج نخست کرونا بود؛ بنابراین خانواده ها ترجیح دادند پس انداز اقتصادی خود را برای شرایط اضطرار حفظ نمایند در نتیجه ضربه مهلک دیگری به بازار کتاب و ناشران وارد شد. مقایسه دیگر شرایط بازار کتاب پیش و بعد از کرونا در افغانستان نشان می دهد، میانگین فروش کتاب فروشی ها از 40 هزار افغانی در پیش از شیوع کرونا، حتی با گذشت یک سال، به 15 هزار افغانی نرسیده؛ در حالی که می دانیم شرایط ابتلا و فوتی ها در افغانستان بسیار پایین است. کووید19 بی تردید به همه کسب و کار ها آسیب رساند، اما ضربه کرونا به ناشران شدید تر بوده است؛ چراکه کتاب همیشه برای مردم آخرین احتیاج محسوب می گردد به ویژه در جامعه فقیر افغانستان، فعالان این حوزه بیش از 50 درصد از شیوع ویروس کرونا دچار آسیب شده اند.
کرونا بر فراوری کتاب در افغانستان چه تاثیراتی گذاشت؟
میزان فراوری نیز به شدت کاهش پیدا نموده است. به عنوان مثال در گفت و گو با بعضی ناشران معین شد، در 10 سال گذشته به طور میانگین سالانه 100 عنوان کتاب فراوری نموده اند و فرایند رو به رشدی داشتند؛ اما با شیوع ویروس کرونا بهترین ناشر افغانستان، نتوانست بیش از 40 عنوان کتاب منتشر کند که نشان از کاهش 60 درصدی فراوری است.
تاثیر گذاری شیوع ویروس کرونا بر جریان واردات کتاب از کشور های مختلف به افغانستان به ویژه از جمهوری اسلامی ایران چقدر بوده است؟
کرونا بر جریان واردات کتاب بسیاراثر گذار بود. انتشارات سعید به عنوان یکی از ناشران عظیم افغانستان که صاحب چند کتابفروشی عظیم نیز است، سال 1398 به ارزش دو میلیارد تومان، کتاب از جمهوری اسلامی ایران به افغانستان وارد نموده بود؛ در حالی که در سال 1399 مجموع واردات کتاب این ناشر به 300 میلیون تومان نیز نرسید؛ یعنی در مجموع کمتر از یک چهارم. بخش عمده این واردات مربوط به برگزاری دو نمایشگاه و سه ماه آخر سال گذشته است؛ به عبارت دیگر از ابتدای سال تا برج 9 سال گذشته، میزان آمار واردات صفر است.
چشم انداز نشر کتاب افغانستان، در سال 1400 را چگونه می بینید؟ به ویژه اینکه احتمالا همچنان با کرونا درگیر هستیم.
اقتصاد نشر افغانستان در سال جدید بیش از اینکه از شیوع ویروس کرونا لطمه ببیند، متاثر از شرایط امنیتی است. انفجار هر بمب در هر شهری یعنی خانه نشینی چند روزه مردم، یعنی کاهش خرید و فروش کالا های مختلف از جمله کتاب؛ علاوه براین حملات پی در پی تروریستی در پایتخت نیز در تشدید این شرایط اثر گذار بوده است. هرچند دستگاه های چاپ و دیگر ابزار فراوری کتاب در افغانستان تامین شده و ارتقاء پیدا نموده اما شرایط بد امنیتی تعاملات اجتماعی و کسب وکار های مختلف را متاثر و مردم را ناامید می نماید. خطرات امنیتی بیش از کرونا موجب تضعیف صنعت نشر در افغانستان می گردد.
در سال 1400 چشم انداز تعامل بین فعالان صنعت نشر دو کشور ایران و افغانستان را چطور می بینید و برای تقویت این تعامل چه راه حل هایی در نظر دارید؟
آینده تعامل بین ایران و افغانستان در امسال را روشن و رو به توسعه می بینم؛ چراکه مناسبات همدلانه ای بین دو کشور چه در بُعد رسانه ای و چه از سوی دولت و مردم ایران به ویژه بعد از حمله تروریستی در دانشگاه کابل شکل گرفت؛ علاوه براین روابط فرهنگی بین دو کشور نیز از سوی سفارت جمهوری اسلامی ایران با برگزاری نمایشگاه های کتاب، فعالیت شعب دانشگاه های ایرانی در افغانستان و میزبانی این دو کشور از شاعران و نویسندگان کشور همسایه تقویت شده است؛ بنابراین گسترش هرچه بیشتر ارتباطات فرهنگی به نزدیک شدن این دو ملت هم زبان و هم کیش می انجامد.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران