رفلاکس معده نوزاد
به گزارش وبلاگ سفر به کانادا، استفراغ و بالا آوردن نوزادان بعد از شیر خوردن، اتفاقی رایج و معمولی است. اما اگر استفراغ، به تعداد دفعات بیشتر، با بی قراری و ناآرامی نوزاد، ناراحتی و مسائل تغذیه و بعلاوه کاهش وزن همراه باشد، نشان دهنده بیماری به نام رفلاکس معده نوزاد (Gastroesophageal Reflux Disease) است. در ادامه به آنالیز علل و راه های درمان این بیماری خواهیم پرداخت.
رفلاکس چیست؟
به جریان عکس لوله گوارش رفلاکس گفته می گردد. رفلاکس معده در نوزادان هنگامی رخ می دهد که شیر خورده شده به وسیله کودک، به وسیله مری به دهان بازگردد. همانطور که می دانید، اسید ترشح شده از معده به گوارش شیر یاری می نماید. این ترکیب اسید و شیر در معده کودک، ممکن است برای او ناراحتی ایجاد کند. این احساس ناراحتی در کودک شما، همچون سوزش شدید معده در یک فرد بزرگسال است.
گفتنی است، هم بچه هایی که شیر مادر مصرف می نمایند و هم بچه هایی که به وسیله شیر خشک تغذیه می شوند، ممکن است دچار رفلاکس معده شوند. البته رفلاکس در بچه ها یک اتفاق طبیعی و معمولی است که با تکامل لوله گوارش او رفع می گردد. اما درصد کمی از بچه ها دچار رفلاکس شدید و سخت از معده به مری هستند. در ادامه به آنالیز علائم و دلایل رفلاکس معده در نوزادان خواهیم پرداخت.
علت رفلاکس معده نوزاد
در نوازدان حلقه ماهیچه ای (اسفنکتر) بین مری و معده که اسفنکتر تحتانی مری (Lower Esophageal Sphincter ،LES) نام دارد، به طور کامل رشد ننموده است. این مسئله باعث می گردد که اسفنکتر LES مری باز شده و شیره معده به سمت دهان نوزاد حرکت کند. در حالت طبیعی اسفنکتر یا حلقه ماهیچه ای تنها باید زمانی انقباض خود را از دست دهد که کودک غذایی را بلعیده باشد. این ماهیچه بقیه مواقع باید منقبض بماند تا محتویات معده به مری برنگردد.
علت رفلاکس معده نوزاد در بچه ها، مشترک بوده و غالباً اجتناب ناپذیر هستند. بعضی از این دلایل عبارت اند از:
- خوابیدن نوزاد در ساعات زیادی از روز
- رژیم غذایی نوزاد که از مایعات تشکیل شده
- زود هنگام به جهان آمدن نوزاد و عدم اتمام چرخه تکامل
اما گاهی رفلاکس معده نوزاد به خاطر عوامل جدی تری ایجاد می گردد، این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
- عدم تحمل غذایی
- سندروم ساندیفر
- ازوفاژیت ائوزینوفیلیک (Eosinophilic Esophagitis)
- تنگی اسفنکتر پیلور (Pyloric stenosis)
علائم رفلاکس معده نوزاد
به این مورد اشاره نمودیم که رفلاکس معده در نوزاد یک اتفاق متداول و معمولی به شمار میرود. برای اینکه بدانیم کودک سالم است یا خیر، بهتر است بعضی از علائم رفلاکس معده را بشناسیم. این علائم عبارتند از:
- استفراغ یا مشکل بلع
- مسائل تنفسی نوزاد مانند خس خس نوزاد
- تحریک پذیری معده پس از غذا خوردن
- تغذیه بد یا شیر نخوردن نوزاد
- عدم وزن گیری و یا کاهش وزن نوزاد
- اختلال در رشد و سوءتغذیه
- کولیک همراه با علائمی مثل گریه کردن پیاپی، طولانی مدت و بدون علت نوزاد
- سرفه
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
با اینکه رفلاکس معده نوزاد رایج است، اما در صورت بروز علائمی که در ادامه به آنها اشاره می کنیم، به پزشک مراجعه کنید. این موارد عبارتند از:
- استفراغ زیاد نوزاد
- مشکل تنفسی بعد از استفراغ
- امتناع نوزاد از خوردن وعده های غذایی منظم و کاهش وزن
- استفراغ جهنده و شدید به خصوص در نوزادان کمتر از دو ماه
- بهانه گیری زیاد یا بروز علائم کم آبی در بدن مانند خشک بودن پوشک
- در مدفوع او خون دیده می گردد.
- تب 38 درجه به بالا
- مایع استفراغی که این ویژگی ها را داشته باشد:
- استفراغ زرد یا سبز رنگ
- استفراغ پنیری شکل یا قهوه ای رنگ
- استفراغ خونی
تشخیص رفلاکس معده در نوزادان
پزشک متخصص، با معاینه فیزیکی و سوالات مربوطه راجع به علائم کودک، تشخیص خود را انجام می دهد .در صورتی که علائم کودک نرمال بوده و رشد طبیعی داشته باشد، معمولاً انجام آزمایش توصیه نمی گردد. ولی در بعضی موارد، امکان دارد پزشک برای تشخیص بهتر انجام آزمایش را لازم بداند. این آزمایش ها، شامل موارد زیر هستند:
- سونوگرافی
- پایش PH مری
- تصویر برداری به وسیله اشعه ایکس
- تست های آزمایشگاهی
- آزمایش خون و ادرار
- آندوسکوپی فوقانی
درمان رفلاکس معده نوزاد
معمولاً رفلاکس نوزاد خود به خود رفع می گردد. اما اگر با علائم شدید رو به رو شدید، با مراجعه به پزشک، توصیه هایی که احتمالاً از طرف او می شنوید، عبارتند از:
- وعده های غذایی با حجم کمتر در دفعات بیشتر
- عمودی نگه داشتن کودک، 20 الی 30 دقیقه بعد از هر بار شیر خوردن
- محدود کردن رژیم غذایی کودک برای آنالیز آلرژی در او
- تغییر نوع شیرخشک استفاده شده برای کودک
- استفاده از سرشیشه شیر کودک با میزان مناسب
- غلیظ تر کردن شیر خشک یا شیر مادر دوشیده شده
به غیر از این موارد، ممکن است پزشک به سراغ راه های جدی تر برود. از دیگر راه های درمان رفلاکس معده نوزاد می توان به موارد زیر اشاره نمود:
دارو برای درمان رفلاکس معده
شایان ذکر است درمان دارویی برای بچه هایی که رفلاکس معمولی و بدون عوارض شدید دارند، به هیچ وجه توصیه نمی گردد. زیرا این داروها از جذب آهن و کلسیم جلوگیری نموده و خطر ابتلا به عفونت های تنفسی و روده ای را افزایش می دهند.
اگر کودک شما علائم زیر را دارد، می توانید از رانیتیدین یا امپرازول منیزیوم فقط با دستور و اجازه پزشک بهره ببرید:
- وزن گیری کودک شما خوب نیست و درمان های محافظه کارانه تر اثر ننموده اند
- اگر از غذا خوردن امتناع می نماید
- دارای شواهدی از التهاب مری است
- دچار آسم و رفلاکس مزمن می گردد
جراحی
در موارد نادر با انجام عمل جراحی به وسیله پزشک متخصص، اسفنکتر تحتانی مری محکم می گردد تا از جریان مجدد اسید به مری جلوگیری کند. گفتنی است، انجام جراحی فقط وقتی انجام می گردد که رفلاکس بسیار شدید بوده و از رشد کودک جلوگیری می نماید. بعلاوه ممکن است در تنفس او اختلال ایجاد کند.
عوارض رفلاکس در نوزادان
بعضی از عوارض رفلاکسی معده در نوزاد شامل موارد زیر است:
- التهاب مری (ازوفاژیت)
- تنگی مری یا ازوفاژیت خورنده
- آسم
- گلودرد هنگام صبح
- عفونت گوش در کودک
جمع بندی
در آخر باید گفت که اغلب رفلاکس معده نوزاد به طور خود به خود، بدون اینکه برای کودک شما مسئله ای ایجاد کند، از بین می رود. اگر علائم کودک شما زیاد یا تشدید شد به پزشک مراجعه کنید و اصلاً نگران نباشید. شما با رعایت نکته های گفته شده می توانید این علائم را تا حد زیادی کاهش دهید. فقط باید به عنوان مادر به رژیم غذایی خود رسیدگی و به عنواند والدین، برای کودک خود وقت بیشتری صرف کنید.
منبع: اسنپ مارکت